รูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในจังหวัดปัตตานี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในจังหวัดปัตตานี 2) เศึกษาแนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในจังหวัดปัตตานี 3) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในจังหวัดปัตตานี การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยกำหนดกลุ่มเป้าหมายที่เป็นกรณีศึกษา ผู้ให้ข้อมูลมี จำนวน 40 คน ประกอบด้วย ผู้บริหารสถานศึกษา ครูที่รับผิดชอบเรื่องการสร้างความเป็นพลเมืองให้กับนักเรียน ผู้ปกครองของนักเรียนโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาปัตตานี จาก 9 โรงเรียน เครื่องที่ใช้ในการวิจัยคือแบบสัมภาษณ์ และแบบสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหาแล้วนำมาสรุปเป็นประเด็นเพื่อตอบโจทย์ตามวัตถุประสงค์ ผลการศึกษาพบว่า 1) สภาพปัญหาของเยาวชนในพื้นที่จังหวัดปัตตานีเผชิญกับความท้าทายหลายประการ เช่น การขาดทักษะการปฏิสัมพันธ์ทางสังคม การใช้เวลาส่วนใหญ่กับสื่อเทคโนโลยีสารสนเทศ และการขาดพื้นที่สร้างสรรค์ที่ส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง 2) แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในจังหวัดปัตตานี ควรส่งเสริมการจัดการเรียนรู้ที่ใช้ชุมชนเป็นฐานอย่างต่อเนื่อง และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในชุมชน รวมถึงการพัฒนาพื้นที่สร้างสรรค์ที่เอื้อต่อการเรียนรู้และการพัฒนาตนเองของเยาวชน 3) ในการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมือง ควรยึดหลักพหุวัฒนธรรม สันติวิธี และสิทธิมนุษยชน ผ่านการจัดกิจกรรมที่ใช้สถานการณ์จริงและบริบทท้องถิ่นจะช่วยให้เยาวชนตระหนักถึงบทบาทความรับผิดชอบในฐานะ “พลเมืองดี” ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น อีกทั้งควรส่งเสริมบทบาทครูในฐานะ “ผู้อำนวยความสะดวก” มากกว่า “ผู้สอน” บูรณาการหลักสูตรในโรงเรียนกับกิจกรรมของชุมชน ตลอดจนพัฒนาเครื่องมือการเรียนรู้ที่เน้นทักษะชีวิต ประชาธิปไตย และคุณธรรมจริยธรรม
Article Details
References
กัลยาณี ทศพรทรงชัย และสมพงษ์ จิตระดับ. (2566). ผลของการใช้แนวคิดชุมชนแห่งการสืบเสาะทางปรัชญาร่วมกับวิธีสอนแบบอภิปราย เพื่อส่งเสริมความตระหนักรู้เรื่องความเป็นพลเมืองของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์, 5(3), 349-364.
จรัส สุวรรณมาลา. (2562). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาการศึกษา. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
ทิพย์พาพร ปัญญาแก้ว. (2555). การเสริมสร้างจิตสำนึกพลเมืองในเยาวชนไทย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นฤมล บุญสนอง. (2561). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนารูปแบบการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกพลเมืองในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้. ปัตตานี: สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปัตตานี เขต 1.
นิรมล ตู้จินดา. (2557). แนวทางการพัฒนาหลักสูตรพลเมืองศึกษาในประเทศไทย. วารสารวิชาการศึกษาศาสตร์, 22(2), 35–47.
ปุญญิศา เขม้นงาน, ศุภพัชร์พิมล สิมลี และศรีรัฐ โกวงศ์. (2567). มหาวิทยาลัยกับการส่งเสริมความเป็นพลเมืองโลก: กรณีศึกษาโครงการเสริมสร้างศักยภาพนิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์สู่สากล. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์, 6(4), 493-504.
พระครูปภัสสรกิตติคุณ ชุมโคตร และวิทยา ทองดี. (2568). แนวทางการสอนศาสนาเพื่อเสริมสร้างความเป็นพลเมืองโลก: บทเรียนสำคัญของครูสังคมศึกษา. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์, 7(1), 535-546.
เลิศพร อุดมพงษ์. (2562). พลเมืองศึกษา: รากฐานของการเมืองในระบอบประชาธิปไตย. วารสารรัฐศาสตร์ปริทรรศน์, 41(3), 1–18.
วสันต์ สาระสุข. (2560). แนวทางการจัดการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงกับบริบทท้องถิ่นในโรงเรียนพื้นที่ชายแดนภาคใต้. ยะลา: มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.
ศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้. (2562). รายงานประจำปี 2562: ความรุนแรงและการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้. ปัตตานี: ศว.ภาคใต้.
ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้. (2565). รายงานสถานการณ์จังหวัดชายแดนภาคใต้: ด้านการศึกษาและการพัฒนาเยาวชน. ยะลา: ศอ.บต.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560–2564). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2562). แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างพลเมืองที่เข้มแข็งในสังคมพหุวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2562). พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2563). รายงานการวิจัยเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนรู้เพื่อสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.
สุวิทย์ วิบูลผลประเสริฐ. (2560). การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของเยาวชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารสันติศึกษา, 5(1), 75–92.
อิสมาแอ หะยีอาแว. (2561). พฤติกรรมการใช้สื่อออนไลน์ของเยาวชนในพื้นที่ชายแดนภาคใต้: ปัญหาและแนวทางส่งเสริมการรู้เท่าทันสื่อ. ปัตตานี: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
Banks, J. A. (2008). Diversity, group identity, and citizenship education in a global age. Educational Researcher, 37(3), 129–139.
Bryk, A. S., Gomez, L. M., Grunow, A., & LeMahieu, P. G. (2010). Learning to improve: How America’s schools can get better at getting better. Massachusetts: Harvard Education Press.
Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. New York: Herder & Herder.
Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
OECD. (2018). Preparing Our Youth for an Inclusive and Sustainable World: The OECD PISA Global Competence Framework. Paris: OECD Publishing.
Ribble, M. (2012). Digital citizenship in schools: Nine elements all students should know. (3rd ed.). Eugene, OR: International Society for Technology in Education.
Thomas, J. W. (2000). A review of research on project-based learning. San Rafael, CA: The Autodesk Foundation.
UNESCO. (2015). Global citizenship education: Topics and learning objectives. Paris: UNESCO Publishing.