พัฒนาการของกฎหมายว่าด้วยพรรคการเมืองของไทย

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการนำเสนอถึงพัฒนาการของกฎหมายว่าด้วยพรรคการเมืองของไทย ซึ่งพรรคการเมืองถือว่ามีบทบาทและหน้าที่สำคัญเริ่มตั้งแต่การกำหนดนโยบาย คัดเลือกผู้สมัครลงสมัครรับเลือกตั้ง เมื่อได้รับเลือกตั้งมาแล้วก็ทำหน้าที่ในการใช้อำนาจทางการเมืองทั้งเป็นรัฐบาลและฝ่ายค้าน และรวมถึงการควบคุมสมาชิกพรรคให้อยู่ในระเบียบวินัย และเป็นตัวกลางระหว่างประชาชนกับรัฐบาลในการนำเสนอการแก้ไขปัญหาให้ประชาชนและการให้ความรู้ด้านการเมืองการปกครองแก่ประชาชน

จากการศึกษาพบว่า พัฒนาการของกฎหมายว่าด้วยพรรคการเมืองของไทย สามารถแบ่งออกเป็น 8 ช่วง คือ (1) ช่วงภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองก่อนมีกฎหมายว่าด้วยพรรคการเมือง (2) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2498  (3) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2511 (4) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2517 (5) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2524 (6) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2541 (7) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2550 และ (8) ช่วงของการประกาศใช้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2560 ซึ่งนับจากอดีตจนถึงปัจจุบันมีกฎหมายว่าด้วยพรรคการเมืองรวมทั้งสิ้น 7 ฉบับ

ผู้เขียนมีข้อเสนอแนะว่า กฎหมายพรรคการเมืองของไทยควรมีระยะเวลาในการบังคับใช้ที่ยาวนานและไม่ควรยกเลิกกฎหมายบ่อยครั้ง ประกอบกับควรกำหนดเงื่อนไขทางกฎหมายที่มิให้เป็นอุปสรรคต่อประชาชนในการใช้สิทธิและเสรีภาพทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย