การพัฒนารูปแบบกำกับติดตามการกินยาผู้ป่วยวัณโรคปอดโดยใช้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตอำเภอ เขตอำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

     การวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research) นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการกำกับติดตามการกินยาผู้ป่วยวัณโรคปอดในเขตอำเภอเมืองชัยภูมิ โดยใช้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตอำเภอ ทำการศึกษาระหว่างเดือน ตุลาคม 2566 ถึง มีนาคม 2568  คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง คือ 1) กลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสียการดำเนินงานวัณโรค รวมจำนวน 125 คน ได้แก่ คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตอำเภอ จำนวน 95 คน  และบุคลากรทางการแพทย์ จำนวน 30 คน และ 2) กลุ่มที่ใช้ประเมินผลลัพธ์ของรูปแบบการกำกับติดตามการกินยาของผู้ป่วยวัณโรคปอดที่พัฒนาขึ้น ในเขตอำเภอเมืองชัยภูมิ ซึ่งเป็นผู้ป่วยวัณโรคปอดขึ้นทะเบียนระหว่างเดือน มกราคม 2567 - มิถุนายน 2567 จำนวน 105 คน

     ผลการศึกษา การพัฒนารูปแบบดำเนินการ 5 ขั้นตอน โดยใช้กระบวนการ PAOR ได้แก่ 1) ศึกษาสถานการณ์และสภาพปัญหาโดยวิเคราะห์ข้อมูลผู้ป่วยวัณโรคปอดในพื้นที่ พบว่าอัตราการขาดยาสูง เกิดจากปัจจัยด้านความยากจน ขาดการดูแลเอาใจใส่จากครอบครัว และขาดระบบสนับสนุนด้านการกำกับติดตามการรักษาที่เข้มแข็งจากเครือข่ายในชุมชน 2) ออกแบบและพัฒนารูปแบบตามแนวทางดูแลผู้ป่วยวัณโรค 3 สี และรูปแบบกำกับติดตามการกินยาแบบ 2-2-2 โดยการมีส่วนร่วมของคณะกรรมการ พชอ. ผสมผสานการเยี่ยมบ้านโดย อสม. และพัฒนาระบบส่งต่อข้อมูลผู้ป่วยและการติดตามผ่านแอปพลิเคชัน TB- Tracking  3) นำรูปแบบที่พัฒนาขึ้นเบื้องต้นไปทดลองใช้ใน 3 ชุมชนต้นแบบ 4) นำรูปแบบที่พัฒนาขึ้นไปใช้จริงในทุกชุมชนในเขตอำเภอเมืองชัยภูมิ และ 5) ประเมินผลลัพธ์ของรูปแบบที่พัฒนาขึ้น ผลการศึกษาพบว่า ผู้ป่วยมีอัตราการกินยาสม่ำเสมอเพิ่มขึ้น อัตราการขาดยาลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) และผู้ป่วยมีความพึงพอใจอยู่ในระดับสูงต่อรูปแบบการกำกับติดตามการกินยาที่พัฒนาขึ้น ผลการศึกษานี้บ่งชี้ว่า รูปแบบการกำกับติดตามการกินยาของผู้ป่วยวัณโรคปอดที่พัฒนาขึ้นนี้มีประสิทธิภาพต่อการดูแลรักษาผู้ป่วย ดังนั้นควรนำรูปแบบดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่อื่น ๆ ต่อไป