การศึกษาวิเคราะห์แนวคิดและภาพจน์ที่ปรากฏในมังคลัตถทีปนี

บทคัดย่อ

     การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาวิเคราะห์แนวคิดและภาพพจน์ที่ปรากฏในมังคลัตถทีปนี เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้หนังสือมังคลัตถทีปนี ฉบับภาษาบาลี จำนวน 2 เล่ม และมังคลัตถทีปนีแปล จำนวน 5 เล่ม พบว่า

     ด้านแนวคิด จากการศึกษาพบ 7 แนวคิด ได้แก่ 1) แนวคิดเกี่ยวกับการคบคน ประกอบด้วย
การไม่คบคนพาล, การคบบัณฑิต, บูชาคนที่ควรบูชา และการเห็นสมณะ 2) แนวคิดเกี่ยวกับการศึกษา ซึ่งประกอบด้วยการเป็นพหูสูต, การเรียนศิลปวิทยา, การมีวินัยที่ดี, การมีความอดทน, การเป็นคนว่าง่าย, การมีความเคารพต่อคนอื่น, การมีความถ่อมตน, การฟังธรรม และสนทนาธรรมตามกาล 3) แนวคิดเกี่ยวกับอยู่ในสังคมอย่างสันติ ซึ่งประกอบด้วยการตั้งตนไว้ชอบ, การให้ทาน, การพูดดี, การไม่ดื่มน้ำเมา และการสันโดษ 4) แนวคิดเกี่ยวกับการเลี้ยงดูบุคคลอันเป็นที่รัก ซึ่งประกอบด้วยการเลี้ยงมารดาบิดา, การเลี้ยงดูบุตร, การสงเคราะห์ภริยา-สามี, การสงเคราะห์ญาติ และการมีความกตัญญู 5) แนวคิดเกี่ยวกับการงาน ซึ่งประกอบด้วยการอยู่ในถิ่นที่เหมาะสม, การทำงานไม่คั่งค้าง และงานไม่มีโทษและไม่มีบาป 6) แนวคิดเกี่ยวกับการประพฤติธรรม ซึ่งประกอบด้วยการประพฤติธรรม, การไม่ประมาท, การบำเพ็ญตบะ,
การประพฤติพรหมจรรย์, การเห็นอริยสัจ และการทำพระนิพพานให้แจ้ง 7) แนวคิดเกี่ยวกับจิต ซึ่งประกอบด้วยจิตไม่หวั่นไหวในโลกธรรม, จิตไม่โศก, จิตปราศจากธุลี และจิตเกษม

     ด้านภาพจน์จากการศึกษามังคลัตถทีปนีพบ 3 ประเภท ได้แก่ 1) อุปมา 2) อุปลักษณ์
และ 3) อติพจน์ ด้วยสำนวนอันงดงามและเนื้อหาที่ผสานปรัชญาการดำเนินชีวิตอย่างสมดุลจึงเป็นการกระตุ้นให้ผู้อ่านซึมซับความหมายแห่งธรรมะที่แฝงไว้ในเนื้อหา และเห็นภาพชัดเจนมากขึ้น