แนวโน้มและทิศทางการพัฒนาระบบสารสนเทศทางการศึกษายุคดิจิทัล: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ระบบสารสนเทศทางการศึกษาในยุคดิจิทัล จำเป็นอย่างมากที่ต้องพัฒนาอย่างต่อเนื่องเพื่อรองรับการเรียนรู้แบบออนไลน์และการศึกษาทางไกล การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและสังเคราะห์พัฒนาการของระบบสารสนเทศทางการศึกษาในบริบทสากลและประเทศไทย รวมถึงวิเคราะห์แนวโน้มและทิศทางการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศทางการศึกษาในอนาคต โดยใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบตามแนวทาง PRISMA จากการสืบค้นและคัดกรองงานวิจัยในฐานข้อมูล ThaiJO และ Google Scholar ระหว่างปี 2560-2567 พบงานวิจัยที่เกี่ยวข้องจำนวน 34 เรื่อง ผลการวิจัยพบว่า พัฒนาการของระบบสารสนเทศ ทางการศึกษาแบ่งได้เป็น 4 ช่วง ได้แก่ ช่วงก่อนโควิด-19 (ในช่วงปี 2560-2562) ที่เน้นการพัฒนาพื้นฐาน ช่วงโควิด-19 (ในช่วงปี 2563-2564) ที่มุ่งเน้นการปรับตัวสู่การเรียนออนไลน์ ช่วงหลังโควิด-19 (ในช่วงปี 2565-2566) ที่เน้นการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีขั้นสูง และช่วงปัจจุบัน (ในช่วงปี 2567) ที่มุ่งพัฒนาระบบเฉพาะทาง งานวิจัยส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับการพัฒนาภาวะผู้นำและการบริหารในยุคดิจิทัล การพัฒนาสมรรถนะบุคลากร และการบูรณาการเทคโนโลยีกับการเรียนการสอน แนวโน้มในอนาคตจะมุ่งเน้นการใช้ปัญญาประดิษฐ์เพื่อการเรียนรู้เฉพาะบุคคล การพัฒนาระบบการเรียนรู้แบบผสมผสาน และการประเมินผลกระทบระยะยาวของการใช้เทคโนโลยีในการศึกษา
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
การอนุญาตลิขสิทธิ์
การอนุญาตให้ใช้ข้อความ เนื้อหา รูปภาพ หรือสิ่งอื่นใดของสิ่งพิมพ์ ผู้ใช้รายใดมีความต้องการที่จะอ่าน ดาวน์โหลด คัดลอก แจกจ่าย พิมพ์ ค้นหา หรือเชื่อมโยงไปยังข้อความทั้งหมดของบทความ รวบรวมข้อมูลสำหรับการจัดทำดัชนี ส่งต่อเป็นข้อมูลไปยังซอฟต์แวร์ หรือใช้เพื่อวัตถุประสงค์ทางกฎหมายอื่นใดเป็นสิ่งที่สามารถกระทำได้ แต่ห้ามนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์หรือมีเจตนาเอื้อประโยชน์ทางธุรกิจ บทความทุกฉบับที่ถูกเผยแพร่ในวารสารวิจัยและนวัตกรรมเพื่อความยั่งยืนจะเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบแสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า (Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/)
References
Bay, B., Byram, J., Carroll, M. A., Finn, G. M., Hammer, N., Hildebrandt, S., Krebs, C., Wisco, J. J., & Organ, J. M. (2024). Journal recommended guidelines for systematic review and meta-analyses. Anatomical Sciences Education. https://doi.org/10.1002/ase.2500
Boltsi, A., Kalovrektis, K., Xenakis, A., Chatzimisios, P., & Chaikalis, C. (2024). Digital tools, technologies, and learning methodologies for education 4.0 frameworks: a stem-oriented survey. IEEE Access, 12, 12883-12901.
Kettle, M., Heimans, S., Biesta, G., & Takayama, K. (2023). In recognition of teachers and teaching. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 51, 1-4.
Loedwathong, R., & Chansirisira, P. (2024). Utilizing Big Data to Create Educational Information Systems. Journal of Education and Learning Reviews, 1(5), 47–56. https://doi.org/10.60027/jelr.2024.743
Prawangto, S. (2023). Guidelines for Developing Digital Leadership for School Administrators under the Office of Nongbualamphu Primary Educational Service Area Office 1. Dhammathas Academic Journal, 23(3), 53-70.https://so06.tci-thaijo.org/index.php/dhammathas/article/view/263025
Ramírez-Montoya, M., Andrade-Vargas, L., Rivera-Rogel, D., & Portuguez-Castro, M. (2021). Trends for the future of education programs for professional development. Sustainability.
Sari, D. R., (2024). Challenges and strategies for implementing education management in the digital age: a review of curriculum innovation and development. Gestion Educativa Environental Administration, 1(2). https://doi.org/10.62872/kwsdkf90
กัลญาภรณ์ เจริญพร, และปพนสรรค์ โพธิพิทักษ์. (2566). การศึกษาปัญหาในการจัดการเรียนการสอนของครูในยุคดิจิทัลสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครสวรรค์เขต 1. วารสารสมาคมนักวิจัย, 8(4), 54-72.
คนัมพร กันทะกะ, และพลอย สืบวิเศษ. (2566). การศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนการสอนด้วยเทคโนโลยีดิจิทัลของมหาวิทยาลัยไทย. Journal of Social Science and Cultural, 7(8), 232-243.
จิตรกร จันทร์สุข และจีรนันท์ วัชรกุล. (2566). การศึกษาองค์ประกอบภาวะผู้นำดิจิทัลสำหรับผู้บริหารโรงเรียนขยายโอกาส ทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต 3. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ, 15(2), 36-49.
จินดา จอกแก้ว, ธารณา เปี่ยมชาคร, และนุชนาท จันทเตมีย์. (2564). การยกระดัับประสิิทธิิภาพการดำเนิินงานสำนักงานบััญชีีคุุณภาพให้้เป็นสํานัักงานบััญชีีคุุณภาพดิิจิิทััล. วารสารร่มพฤกษ์ มหาวิทยาลัยเกริก, 39(2), 91-114.
เจตนา ศาสตร์ประเสริฐ, และวรวิทย์ จินดาพล. (2566). การจัดการเรียนรู้ทางออนไลน์อย่างมีประสิทธิภาพในยุคดิจิทัล สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 (โควิด-19) โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. วารสารการบริหารนิติบุคคลและนวัตกรรมท้องถิ่น, 9(5), 337-347.
ชนินทร์ ศรีส่อง, และชยากานต์ เรืองสุวรรณ. (2564). แนวทางการพัฒนาสถานศึกษาในยุคดิจิทัล สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 27. วารสารบัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, 18(80), 55-67.
ณรินทร์ ชำนาญดู, และสิริรัศมี ปฐมวีราวรรน์. (2567). ยุคดิจิทัลกับการบริหารสถานศึกษาแบบ G-STAR MODEL. Interdisciplinary Academic and Research Journal, 4(6), 659-670.
ณัฏฐกิตติ์ พาสภาการ, วรรณรี ปานศิริ, และอุษา งานมีศรี. (2567). การจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาในยุคดิจิทัล. วารสารมณีเชษฐาราม วัดจอมมณี, 7(5), 1200-1213.
ณัฐวัตร ยาท้วม, หยกแก้ว กมลวรเดช, และสุรเชษฐ์ บุญยรักษ์. (2566). แนวทางการบริหารการศึกษาตามอัธยาศัยในยุคดิจิทัลสังกัดสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดลำพูน. วารสารการบริหารจัดการและนวัตกรรมท้องถิ่น, 5(8), 435-447.
ทินกร เผ่ากันทะ, และกัลยารัตน์ เมธีวีรวงศ์. (2565). แนวทางการบริหารสถานศึกษาในยุคดิจิทัล. วารสารสมาคมพัฒนาวิชาชีพการบริหารการศึกษา แห่งประเทศไทย (สพบท.), 4(2), 37-46.
ธรณิศ หาญใจ. (2560). บริการสื่อการศึกษาในภาพแวดล้อมดิจิทัล: ปรับวิธีคิดและเปลี่ยนวิธีการ. PULINET Journal, 4(1), 152-157.
นิตยา เปล่งเจริญศิริชัย. (2560). เทคโนโลยี MOOCs สำหรับการศึกษาออนไลน์. วารสารมหาวิทยาลัยคริสเตียน. 23(3), 521-531.
นิรุตต์ บุตรแสนลี. (2565). การเปลี่ยนผ่านสู่ความเป็นดิจิทัลของสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา: การผลิตกำลังคนสมรรถนะสูงแห่งศตวรรษที่ 21. วารสาร วิจัยและนวัตกรรมสถาบันการอาชีวศึกษากรุงเทพมหานคร, 5(1).
ปรางทอง ชั่งธรรม, และรัฐไท พรเจริญ. (2566). การรับรู้จากการมองเห็นสู่ภาวะการผ่อนคลายอาการเมื่อยล้าจากอุปกรณ์ทางเทคโนโลยีในยุคดิจิทัล. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม, 17(1), 16-28.
ปิิยะ ศรีีพลอย. (2565). การก่อการร้าย: ภััยคุุกคามต่่อโครงสร้างพื้นฐานที่่สําคัญ. วารสารรััฏฐาภิิรัักษ์์, 64(3), 87-97.
พรทิพย์ ไชยพนาพันธ์ และชัชภูมิ สีชมภู. (2564). แนวทางการพัฒนาสมรรถนะทางด้านเทคโนโลยีสารสนเทศใน ยุคดิจิทัลของผู้บริหารสถานศึกษาโรงเรียนขยายโอกาสสำนักงาน เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 1. วารสารวิชาการรอยแก่นสาร, 6(9), 70-84.
พระมหานพรัตนขนฺติธมฺโม, พระประจักษ์ กิตฺติโสภโณ, และพระปริญญา อนุตฺตโร. (2565). กระบวนทัศน์ทางการศึกษาตามมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา พ.ศ. 2565. วารสารวิชาการรัตนบุศย, 5(3), 729-744.
พิรุฬห์ภัค เนตรสืบสาย และนวรัตน์ การะเกษ. (2560). ปัจจัยที่มีผลต่อการพัฒนามหาวิทยาลัยนสู่การเป็นมหาวิทยาลัยดิจิทัล. รายงานวิจัยกองนโยบายและแผน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร.
ไพศาล จันทรังษี. (2561). การจัดการเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันของสถาบัน อุดมศึกษา เอกชนในประเทศไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์, 22-36.
มิ่งขวัญ อินต๊ะพิงค์, ธีระภัทร ประสมสุข, เมืองอินทร์ ชรสุวรรณ และพงษ์ไทย บัววัด. (2567). การบริหารงานงบประมาณในยุคดิจิทัลของสถานศึกษากลุ่ม การศึกษาสงเคราะห์สังกัดสำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ จังหวัดเชียงใหม่. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 9(1), 1127-1138.
เย่ว เสี่ยวหลง, บูรณจิตร แก้วศรีมล, นิรันดร์ สุธีนิรันดร์, พัชรา เดชโฮม และจิตตวิสุทธิ์ วิมุตติปัญญา. (2566). แนวทางเสริมสร้างทรัพยากรทางการศึกษา ในยุคดิจิทัลของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีฝู๋เจี้ยนใน มณฑลฝู๋เจี้ยน ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน. Journal of MCU Nakhondhat, 10(11), 68-75.
รัชกร คงเจริญ. (2566). กลยุทธ์การพัฒนาบทความออนไลน์ให้สอดคล้องกับกระบวนการSEO เพื่อให้ติดอันดับหน้าแรก Google: กรณีศึกษาการส่งเสริมการรับรู้สารสนเทศอัตลักษณ์ มสธ. PULINET Journal, 10(1), 28-44.
รัตนาวดี พานทอง, อาคม ตาแสงวงษ์, และ วีรวัฒน์ วงศ์ใหญ่. (2565). การพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการฝึกงานแบบออนไลน์ กรณีศึกษา คณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร มหาวิทยาลัยพะเยา. วารสารวิชาการเพื่อการพัฒนานวัตกรรมเชิงพื้นที่, 3(1), 53-66.
ลักษมี ทุ่งหว้า. (2560). นวัตกรรมรูปแบบการจัดการความสัมพันธ์ระหว่างธุรกิจและรัฐเพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ กรณีศึกษา : ธุรกิจเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร. [ดุษฏีนิพจน์บริหารธุรกิจดุษฎีบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร.
วรวลัญซ์ คําเที่ยง, และภูมิพิพัฒน์ รักพรมงคล. (2565). แนวทางเสริมสร้างการบริหารงานการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ในยุคดิจิทัลของสถานศึกษาสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสุพรรณบุรี. วารสารสมาคมพัฒนาวิชาชีพการบริหารการศึกษาแห่งประเทศไทย (สพบท.), 5(4), 186-202.
วุฒิธรรม แก้วบุญใส, คมสันทิ์ ขจรปัญญาไพศาล, และสุพจน์ ดวงเนตร. (2567). การศึกษาปัญหาและแนวทางการพัฒนาการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการบริหารงานวิชาการในยุคดิจิทัลของโรงเรียน สังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากาฬสินธุ์. วารสารพุทธปรัชญาวิวัฒน์, 13(1), 94-105.
ศศิธร ยศแก้วอุด และ ปณตนนท์ เถียรประภากุล. (2566). การบริหารข้อมูลอย่างเป็นระบบตามมาตรฐานสถานพัฒนาเด็กปฐมวัยแห่งชาติของศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก สังกัดองค์การบริหารส่วนตำบล อำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง. Journal of Modern Learning Development, 8(6), 164-181.
ศันสนีย์ เลี้ยงพานิชย์. (2561). รูปแบบการเรียนแบบดิจิทัลโดยใช้ปัญหาเป็นฐานในยุคไทยแลนด์ 4.0. วารสารปัญญาภิวัฒน์, 10, 208-224.
ศิริวรรณ ทองแก้ว, นงนุช บุญยัง, และศศิธร ลายเมฆ. (2564). การพัฒนารูปแบบการสื่อสารผ่านดิจิทัลแพตฟอร์มแบบมีส่วนร่วมของผู้บริหารทางการพยาบาลและพยาบาลประจำการในโรงพยาบาลเอกชนภาคใต้. วารสาร มฉก.วิชาการ, 25(2), 210-222.
สันติสุข เพ็ชรไพทูล, กฤษฎา วัฒนศักดิ์ และวิรัลพัชร วงศ์วัฒน์เกษม. (2567). การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาบุรีรัมย์ เขต 3. วารสารเสียงธรรมจากมหายาน, 10(3), 271-285.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2560). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579. กระทรวงศึกษาธิการ. https://www.moe.go.th
สิน งามประโคน, พีรวัฒน์ ชัยสุข, พระครูภัทรธรรมคุณ, พระมหาสมบัติ ธนปญฺโญ, และเกษม แสงนนท์. (2562). การบริหารการศึกษา: แนวคิด ทฤษฎีและรูปแบบการบริหารจัดการ. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์ฯ, 6(3), 134-146.
อาณัติ รัตนถิรกุล. (2561). EaaS ระบบบริการการเรียนการสอนสำหรับผู้สอนยุคดิจิทัล. Journal of Pacific Institute of Management Science, 4(1), 308-320.
เอนก หมื่นคำสี, ประเวศ เวชชะ, และ ไพรภ รัตนชูวงศ์. (2564). การพัฒนากลยุทธ์การบริหารจัดการศึกษาเรียนร่วมหลักสูตรอาชีวศึกษาและมัธยมศึกษาตอนปลาย (ทวิศึกษา) โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 15 (เวียงเก่าแสนภูวิทยาประสาท) ที่สอดคล้องกับการศึกษา 4.0. วารสารสังคมพัฒนศาสตร์, 4(1), 36-53.